In the name of God
He was born in the Ka’ba
The Prophet he saw
He supported him always
Though times were raw.
He married Fatima
And had Hassan and Hussain
And Zainab and Umme Kulthum
Who would later all be in pain.
He stuck by the Prophet
From the beginning till the end
He became successor
Little did he know that the Prophet had few real friends
They set his house on fire
And killed Fatima’s unborn son
They took away Fadak
The pain of Ali’s family was their fun.
Fatima was dead
Nobody knows where
She never forgave the enemies
Who never did care
Ali married another Fatima
Who was called another name
They had Osman, Abdullah, Jafar and Abbas
Who’s relationship with Hussain was like the Prophet and
Ali all the same.
Imam stood loyal to Islam no matter
Until he got struck by Ibn Muljim, may Allah curse him
He told Abbas his new master was Hussain
And then he took his last breath; Najaf he is buried in.
May Allah curse all oppressors who troubled the Imam
(A.S) and his family .
May Allah bring back the Imam Mahdi (A.S) soon .
A Poem by Imam Ali (AS)
Prince of Ka'bah
Your sickness is within you,
though you do not realize
And your cure is within, yet you do not see
You claim that you are nothing but a tiny
entity
Yet wrapped up inside of you is the greatest
universe
You are the clear book, through whose
letters
All that is secret is revealed and made
known.
So you have no need for anything outside of
you
Your consciousness is within you, though
you do not know
I am going to introduce the Iranian famous poet
“Shahriar”.
Shahriar was born in khoshknab from Tabriz Tabriz Tabriz Sahand Mountain
He began his studies in “Mectab” by studding Koran,
Hafez and Golestan. His father who was a knowledgeable man, used to teach him.
He followed his studies in Tabriz Tehran
He was accepted in “Medical Sciences” in University of Tehran
This deep love had a great effect in his life and changed
it completely. He never finished his medical course and changed to be a great
poet.
In 1314 his father died and left him with a great
sorrow. He had a big family and he had to look after them.
He married very late and when he was nearly 50. He had
a daughter. He loved her very much.
He could never forget his first love and we can see
the influence of it in most of his poems. One of his poems “Aamadi Janam be
Ghorbanat vali hala chera?” is very famous. He wrote it because of visiting her
again after a long time.
In the time of the revolution of Azerbaijan
He was a very sensitive and religious man. He loved Imam
Ali very much. One of his poems, “Ali ey homayeh Rahmat”, is about Imam Ali.
The other famous poems which are written in new style are, “Payam be Anishtan”,
“Ey Vay Madaram” and “Heidar Baba”.
“Heidar Baba” is one of his best and famous poems. It
is written in Azeri language and was translated to 92 languages for example
English, German, French, Spanish, Urdu and several other ethnic languages in
Iran like Persian, Kurdish, Arabic, Gilaki and lori. In this poem his is
speaking with Heidarbaba about his childhood memories. “Heidar Baba” is a name
of a mountain near Khoshnab and Sahand. This poem is very beautiful and like a
painting shows the beauties and the culture of the villages of Azerbaijan
Shahriar was a contemporary poet and very famous in
his lifetime. He died in 1367 when he was 84 years old. His tomb is in Tabriz
In his last years the government gave him a house but
he didn’t move in there and dedicated it to be a library. His house in Tabriz
This was a brief summery of Shahriar life. I Hope you
enjoyed it.
Mohammad-Hossein Shahriar
From Wikipedia, the free encyclopedia
| Seyyed Mohammad Hossein Behjat-Tabrizi (Shahriar) | |
|---|---|
 Shahryar | |
| Born | 1906 Tabriz, Iran |
| Died | September 18, 1988 Tehran, Iran, (Buried inMaghbaratol Shoara, Persian:مقبرةالشعرا) |
| Occupation | Iranian Poet |
Seyyed Mohammad Hossein Behjat-Tabrizi (Azerbaijani: Seyid Məhəmmədhüseyn Behcət Təbrizi, Persian: سید محمدحسین بهجت تبریزی) (1906-September 18, 1988), chiefly known by his pen name as Shahriar (or Shahryar / Shahriyar شهریار), was a legendary Iranianpoet of Azeri origin, wrote in Persian languages and Azerbaijani language.
[edit]Biography
Born in Tabriz, Shahriar came to Tehran in 1921 and continued his studies in the Dar-ol-Fonoun high school and started studying medicine after graduation from Dar-ol-Fonoun in 1924. But he fell in love, left his studies about a year before receiving his M.D. degree, and went to Khorasan. He returned to Tehran in 1935 and started working in the Agricultural Bank of Iran.
Shahriar was the first Iranian to write significant poetry in Turkish. He published his first book of poems in 1929. His poems are mainly influenced by Hafez. His most famous poemHeydar-Babaya Salam, in Turkish, is considered to be among the best modern poems in the language and has been turned into a few plays.
His most famous Turkish work Heydar Babaya Salam, Published in 1954, won the immense affection of the both the Turkic and Iranian speakers. Heydar Babaya Salam is translated into more than 30 languages all over the world, specially in Turkic speaking countries.
His day of death is named the "national day of poem" in Iran. A television series about his life was directed by Kamal Tabrizi and aired on IRIB channel 2.
Mohammad Hossein Shahriar, was one of the first Iranian Azeris to write a significant collection of poetry in the Turkish language. Born in 1906 in a village near Tabriz, he received his elementary education, including the Divan of Hafez, under his father's supervision. Shahriar’s first formal education was at the Motahari (former Mansoor High School) Secondary School in Tabriz. He subsequently studied at the Darolfonun (former higher education school) in Tehran. Although he studied medicine in college, he dropped out just before getting his diploma and went to Khorasan, where he found a job as a notary public and bank clerk. Initially he published his poems under his given name, Behjat, but later chose the name Shahriar.
This passionate poet began by composing tragic poetry. Many of his bittersweet memories are reflected in his books Hazyan-e Del, Heydar Baba, and Mumiyai. Heydar Baba, composed in Azerbaijani and later translated into Persian, was for a long time on the top ten best-seller list in Tehran. Heydar Baba is the name of a mountain where the poet spent his childhood. He also wrote a book of epic poems, Takht-e Jamshid.
He was interested in humanistic issues and in his poem "A letter to Einstein" he criticized the result of his scientific work that was abused as nuclear weapon.
Shahriar’s verse takes diverse forms, including lyrics, quatrains, couplets, odes, and elegies. One of his love poems, Hala Chera, was set to music by Rouhollah Khaleghi. The composition for orchestra and solo voice became one of his most well-known works. One of the major reasons for the success of Shahriar’s work is the sincerity of his words. Since he uses slang and colloquial language in the context of poetry, his poems are understandable and effective for a broad segment of the public.
Shahriar was a talented calligrapher, played the setar very well, and had a keen interest in music. He was a very close friend of the Persian musician and highly respected teacher Abdulhossein Saba. He died in 1988.
 |
آیت الله العظمی مرعشی نجفی بارها می فرمودند: شبی توسلی پیدا کردم تا یکی از اولیای خدا را در خواب ببینم . آن شب در عالم خواب , دیدم که در زاویه مسجد کوفه نشسته ام و وجود مبارک مولا امیرالمومنین (علیه السلام) با جمعی حضور دارند . حضرت فرمودند : شاعران اهل بیت را بیاورید . دیدم چند تن از شاعران عرب را آوردند . فرمودند : شاعران ايراني را نیز بیاورید . آن گاه محتشم و جند تن از شاعران ايراني آمدند. فرمودند : شهریار ما کجاست؟! شهریار آمد . حضرت خطاب به شهریار فرمودند : شعرت را بخوان ! شهریار این شعر را خواند :
برای مشاهده متن کامل بر روی (( ادامه متن )) کلیک کنید
علي اي هماي رحمت تو چه آيتي خدا را که به ماسوا فکندي همه سايهي هما را دل اگر خداشناسي همه در رخ علي بين به علي شناختم به خدا قسم خدا را به خدا که در دو عالم اثر از فنا نماند چو علي گرفته باشد سر چشمهي بقا را مگر اي سحاب رحمت تو بباري ارنه دوزخ به شرار قهر سوزد همه جان ماسوا را برو اي گداي مسکين در خانهي علي زن که نگين پادشاهي دهد از کرم گدا را بجز از علي که گويد به پسر که قاتل من چو اسير تست اکنون به اسير کن مدارا بجز از علي که آرد پسري ابوالعجائب که علم کند به عالم شهداي کربلا را چو به دوست عهد بندد ز ميان پاکبازان چو علي که ميتواند که بسر برد وفا را نه خدا توانمش خواند نه بشر توانمش گفت متحيرم چه نامم شه ملک لافتي را بدو چشم خون فشانم هله اي نسيم رحمت که ز کوي او غباري به من آر توتيا را به اميد آن که شايد برسد به خاک پايت چه پيامها سپردم همه سوز دل صبا را چو تويي قضاي گردان به دعاي مستمندان که ز جان ما بگردان ره آفت قضا را چه زنم چوناي هردم ز نواي شوق او دم که لسان غيب خوشتر بنوازد اين نوا را «همه شب در اين اميدم که نسيم صبحگاهي به پيام آشنائي بنوازد و آشنا را»ز نواي مرغ يا حق بشنو که در دل شب غم دل به دوست گفتن چه خوشست شهريارا
آیت الله العظمی مرعشی نجفی فرمودند : وقتی شعر شهریار تمام شد از خواب بیدار شدم چون من شهریار را ندیده بودم , فردای آن روز پرسیدم که شهریار شاعر کیست ؟
گفتند : شاعری است که در تبریز زندگی می کند . گفتم از جانب من او را دعوت کنید که به قم نزد من بیاید .
چند روز بعد شهریار آمد . دیدم همان کسی است که من او را در خواب در حضور حضرت امیر (علیه السلام) دیده ام. از اوپرسیدم : این شعر «علی ای همای رحمت» را کی ساخته ای ؟ شهریار با حالت تعجب از من سوال کرد که شما از کجا خبر دارید که من این شعر را ساخته ام ؟ چون من نه این شعر را به کسی داده ام و نه درباره آن با کسی صحبت کرده ام .
مرحوم آیت الله العضمی مرعشی نجفی به شهریار می فرمایند : چند شب قبل من خواب دیدم که در مسجد کوفه هستم و حضرت امیرالمومنین (علیه السلام) تشریف دارند . حضرت , شاعران اهل بیت را احضار فرمودند : ابتدا شاعران عرب آمدند . سپس فرمودند : شاعران فارسی زبان را بگویید بیایند . آنها نیز آمدند . بعد فرمودند شهریار ما کجاست ؟ شهریار را بیاورید ! و شما هم آمدید . آن گاه حضرت فرمودند : شهریار شعرت را بخوان ! و شما شعری که مطلع آن را بهیاد دارم خواندید . شهریار فوق العاده منقلب می شود و می گوید : من فلان شب این شعر را ساخته ام و همان طور که قبلا عرض کردم . تا کنون کسی را در جریان سرودن این شعر قرار نداده ام .
آیت الله مرعشی نجفی فرمودند : وقتی شهریار تاریخ و ساعت سرودن شعر را گفت , معلوم شد مقارن ساعتی که شهریار آخرین مصرع شعر خود را تمام کرده , من آن خواب را دیده ام .
ایشان چندین بار به دنبال نقل این خواب فرمودند : یقینا در سرودن این غزل , به شهریار الهام شده که توانسته است چنینغزلی به این مضامین عالی بسراید . البته خودش هم از فرزندان فاطمه زهرا (سلام الله علیها) است و خوشا به حال شهریار که مورد توجه و عنایت جدش قرار گرفته است .
|
. He said that Amir al Mumineen called out and said bring forth the poets. A group of arab poets came forward and recited poetry in praise of Imam Ali . After a group of them did that, Mowla Ali stated that he wanted to hear some farsi poets, so several farsi speaking poets came forward including marhoom mukhtashami kashani. Then Imam Ali stated bring forth our Shariyar. A man came forward, and Imam Ali told him recite for me that couplet, and Shariyar recitedعلی ای همای رحمت تو چه آیتی خدا را
که به ماسوا فکندی همه سایهی هما را
" Oh Ali blessed carrier of Mercy, what a great sign of God you are, If just a bit of it is thrown - every one would be in the shadow of your auspiciousness."
The Imam Ali
told him to continue reciting the rest of the poem, and Shariyar began reciting and was weeping the entire time. After this he (allamah) awoke from the dream.The first thing in the morning Allamah asked people if they knew of a poet names Shariyar. They said yes there is an azeri poet named Shariyar. Alamah told them please bring him to me as soon as possible. That same day Shariyar was brought to meet Alamah. Shariyar was very confused as to why he was being called by Allamah. Allamah met him and greeted him and he asked him if he could please recite his poem - Ali ey homaya rahmat- for him. Shariyar became shocked. He told Allamah that he had just written this poem the night before and had finished it around 11 pm and he had not shown it to any one. He asked Allamah how he knew about it? Allamah told him about the dream that he had, and Shariyar stated that when he was writing the poem he felt a presence in the room with him, he said it had frightened him and he went and did wudhu.
Ali a.s in Shahriary poetry
علي (ع) در شعر استاد شهريار
شخصيت بي كران اميرالمومنين علي عليه السلام به قدري گسترده و وسيع است كه امكان بررسي و بيان آن براي هر كسي مقدور نيست و هر فرد با برداشت، طرز نگاه و تخصص خود، گوشه اي از شخصيت حيدر كرار را بيان كرده است و مطابق فرمايش پيامبر گرامي اسلام (ص) است كه: لوان الرياض اقلام و البحر مداد و الجن حساب و الانس كتاب ما احصوا فضائل علي بن ابي طالب (۱) اگر درختان قلم و درياها مداد و جنيان حسابگر و آدميان نويسنده باشند، نمي توانند فضايل علي بن ابي طالب عليه السلام را به حساب آورند.
همان طور كه از كلام گرانقدر رسول گرامي اسلام(ص) برداشت مي شود، فضايل و صفات مولاي متقيان علي بن ابيطالب به قدري گسترده است كه بشر در بازگو كردن آن عاجز مانده است و همين سبب شده تا شهريار، همانند تمامي شعراي ايراني و آذربايجاني از خطه سرسبز تبريز شيفته و حيران رازگشاي عالم هستي شده و بسرايد: نه خدا توانمش خواند نه بشر توانمش گفت متحريم چه نامم، شه ملك لا فتي را ذكاوت حضرت علي (ع) كه به بلندترين مقام در خداشناسي بشر دست يافت و در راه نشر دين اسلام خدمات بي نظيري داشت، بيان رشادت هاي او و تصويري تازه از خواسته هايش كه در دل ها و افكار ظاهر شده، در طول تاريخ ادبيات آذربايجان انعكاس يافته و سبب شده است شاعران و ادباي آذربايجان، آثار نغز بسياري را در وصف دلاوري ها علي (ع)، شخصيت علمي و اخلاقي اش بيافرينند و با مدح و ستايش حضرت، تمام خلاقيت و هنر خود را به نمايش بگذارند. نسيمي، فضولي سيدعظيم شيرواني، راجي و... هستند كه همراه با شاعر ملي ايران، سيدمحمد حسين شهريار علاقه به علي را نمايان ساختند.
علي (ع) نابغه كبير انسانيت و قهرمان جهان فضيلت، همان مردي است كه در سراسر طومار زندگي پرفراز و نشيبش، نقطه اي سياه و ذره اي انحراف ديده نشد و در آسمان روح بزرگش لكه اي ابر خود خواهي مشاهده نشد، شاهباز بلند پرواز روحش هيچگاه در فضاي پست نفسانيت و خودخواهي ميل به پرواز نداشت و چه زيبا شهريار در وصف فرزند ابي طالب سرود:
علي اي هماي رحمت، توچه آيتي، خدا را
كه به ما سوا فكندي همه سايه هما را
دل اگر خداشناسي همه در رخ علي بين
به علي شناختم من به خدا قسم خدا را
به خدا كه در دو عالم اثر از فنا نماند
چو علي گرفته باشد سر چشمه بقا را
مدح محاسن حضرت علي (ع) در اشعار شهريار به كرات به چشم مي خورد. او در اشعاري كه در سبك هاي گوناگون سروده، همواره از قدرت سحر آميز كلام بهره جسته است و از طريق مدح عصمت، علم، فضيلت، رشادت، سخاوت و معجزه اميرالمومنين با به نظم درآوردن حكايت هاي مربوط به وي، كلام نغز و نصيحت آن حضرت را در عناصر شعر خود انتخاب كرده و با اقتباس نمونه هاي بسياري از نظر هاي درافشان، آن ها را به زبان شعري درآورده است.
او با ارائه ويژگي هاي حضرت علي(ع) با بهترين كيفيت در اشعارش، به مضمون اصلي كلام الهي تكيه كرده و مصاديقي از قرآن كريم آورده است. استاد شهريار در وصف سخاوت حضرت علي(ع) درباره بخشيدن انگشتري خود به فقيري چنين گفته است:
برو اي گداي مسكين در خانه علي زن
كه نگين پادشاهي دهد از كرم گدا را
كه همان تصوير اين شخصيت الهي در آيه ۵۵ سوره المائده است كه فرمود:
ولي امر و ياور شما رسول خدا و مومناني هستند كه نماز بپا داشته و فقيران را در حال ركوع زكات مي دهند كه به اتفاق نظر مفسران عامه و خاصه مراد از اين آيه، حضرت علي(ع) است.
در آيه ذيل مفسران درباره حضرت علي و خانواده نمونه او بيان بر حقي دارند:
و يطعمون الطعام علي حبه مسكينا و يتيما و اسيرا «الدهر، ۸:»
و هم به دوستي (خدا) به فقير و اسير و طفل يتيم طعام مي دهند (به روايت عامه و خاصه، اين آيه در مورد اعطاي غذاي افطار سه شب متوالي از طرف علي، فاطمه، حسن، حسين و فضه به فقرا نازل شده است).
اين تعليم كه در اسلام به عنوان برترين ويژگي اخلاقي ياد شده است، دستمايه شعر شهريار مي شود:
شيرزادان علي شام ندارند امشب
تا يتيم اين عمه بي شام نخسبد به گليم
شام خود كسي نتواند به فقيران دادن
زهي آن مكتب اسلام كه اينش تعليم
شاعر شهير در جاي ديگر، اين ايده را اين گونه بيان مي كند:
فياض در فضيلت تو گفته «هلي اتي»
لولاك در فتوت تو لافتي، علي
حضرت علي (ع) به خاطر قهرماني هاي بي نظير در راه اسلام و برافراشتن پرچم توحيد، به ثواب هر دو جهان دست يافته است، در ادبيات تفسير مصداق هاي اين تفكر در سوره هاي الدهر، انسان و مريم آورده شده است.
در مصراع:
علي اي صاحب شمشير و لواي توحيد
اي به اسلام تو ايمان دو عالم تسليم
استاد شهريار در اشعار خود از مضامين سوره هاي فوق تأثير پذيرفته است. همچنان كه طبقات عميق منابع علمي مقدس حضرت علي(ع) را شگفت زده نموده است، نظر شاعر ملي ايران به ستايش اراده و قدرت پروردگار عالم جلب مي شود. در يكي از شعرهايش اين باور چنين نشان داده مي شود:
برو حاجت كه داري از خداخواه
كه مطلب زير يك كاف است و يك نون
آخر شان خداوند چنين است كه با:
انما امره اذا اراده شيئا ان يقول له كن فيكون (ياسين _ ۸۲)
شاعر گاه با تكيه بر كلام و يا عباراتي از قرآن كريم در بندهاي مربوط به حضرت علي(ع)، ابيات عبرت آميزي مي سرايد، از اين نظر هل اتي (الانسان)، لكن قوم هاد (رعد)، خلق عظيم و الفاظ ديگر. همچنين من كنت، مولاه لافتي الا علي لا سيف الا ذوالفقار... و عبارت پرمعناي سبع مثاني، مضمون و مفهوم اشعار شهريار را دوچندان مي سازد.
دكتر حسين محمدزاده در سخنراني كه در آذر ماه ۱۳۷۷ و در كنگره شهريارشناسي در شهر زنجان درباره شعور مذهبي، مردمي و ملي شهريار ايراد كرد، مي گويد: «نخستين ويژگي خلاقيت ادبي شهريار كه بايد در «شهريارشناسي»مورد توجه واقع شود، «شعور مذهبي» اوست. شعور به حقيقتي مي گوييم كه مكشوف انسان واقع شود و عبارت است از ادراك بدون اثبات مجموعه احوالي كه انسان به آن ها آگاهي يابد، هم از اين روست كه من به جاي بينش مذهبي و يا ديدگاه مذهبي و مانند آن، شعور مذهبي به كار مي برم. اين شعور در سرتاسر آفرينش شعري شهريار سايه انداخته است و سرتاسر ديوان او را تبديل به مناجاتي صافي ضميرانه كرده است كه با تظاهر به تدوين و يا اقدام به شعر مذهبي سرودن فاصله دارد. فقط اصطلاحاتي نظير: هماي رحمت، سحاب رحمت، سايه هما، چشم بقا، ماسوا، شه ملك لافتي و نظائر آن را نمي توان دليل خدامحوري و دين مداري شهريار دانست، چرا كه اين راه عقل است و شهريار در تعارض عقل و عشق، عشق را برگزيده و اسير آن شده است و اين باور مذهبي عاشقانه اي است كه او را پس از انقلاب اسلامي ستايشگر پيشتازان انقلاب مي كند، به گونه كه فرجامين دهه حياتش به تمامي، وقف انقلاب مي شود و البته به گفته خود، اين رفتار و حركتش دگرگونه نمي نمايد:
شهريارا دگران گو كه دگرگونه نمايند،
من هر آن گونه كه بودم به همان گونه نمودم
چه نيازي به تفكر كه ز سرچشمه الهام
همه شهد است كه از غيب تراود به شهودم
سالم افزود و شر و شور و شعور همه را كاست،
از همه كاستم اما با غم عشق فزودم
و دهها قصيده و قطعه ديگر همه حكايت از دلبستگي عميق وي به اين عشق عارفانه و شعور مذهبي دارد. و همين شعور است كه او را روزگاري وادار مي كرد بگويد كه:
شيخ، خود قلابي و دين را تمسخر مي كند
وين تمسخر مايه تفريح رندان يا علي
تا سخن گفتم به حق، حق حياتم خود نماند
وين سزاي هر سخنگوي سخندان يا علي
يعني قصد اولي در شهريار، رضاي خدا و تقرب به ذات اوست تا چون يوسف صديق مخلص شود كه در اين جاذبه هاي غيرالهي كمترين تأثير سوئي بر جسم و جان او نمي گذارند. چرا كه بر سر پيمان با معشوق است كه مي پرسد:
الم اعهد اليكم يا بني آدم آن لا تعبد الشيطان انه لكن عدو مبين.
شعور مذهبي در شهريار او را وامي دارد كه انسان را پرتوي از كمال مطلق خداوند بداند و خود را به صفات الهي متصف كند و به قول لاهيجي در مفاتيح الاعجاز في شرح گلشن راز «نسخه و آئينه تمام نماي كليه اسماء و صفات الهي »گردد و يا به ديگر سخن موجودي «خداگونه» شود.
علي(ع) از نخستين روزي كه به دعوت پيامبر اسلام(ص) لبيك گفت، خود را وقف رفاه و سعادت اجتماع نمود و در اين راه با شمشير مرگ بارش خرطوم متبكران را قطع كرد.
تاريخ بشري جز پنجه فرزند ابيطالب از دست و پنجه كسي سراغ ندارد كه قريب به پنجاه سال قبضه شمشير بفشارد و قطره خوني به ناحق نريزد.
آري علي(ع) با اينكه خون تبهكاران، از دم شمشير برانش مي چكيد و شمشير او در جنگ هاي خانمانسوز، در صف اول برق مي زدو در حوادث مختلف كه اغلب روح انتقام جويي، انسانيت را از انسان سلب مي كند، هرگز قدمي از حق فراتر نگذاشت و قطره خوني به ناحق نريخت و اين در واقع بزرگترين هنر و فضيلت اوست، او بود كه در طي آخرين دقايق زندگي خود، دادن غذا به قاتل را فراموش نكرد و به دختر و پسرش با تأكيد سفارش فرمود از اين غذا به او هم بدهند.
او صاحب شخصيتي بود كه خيال، وهم، عقل و ذوق اهل دنياي خاكي را به خود متوجه ساخته و همواره عقول و قلوب ميليون ها آدمي را در قرن هاي متمادي و نسل هاي متوالي مسخر و مجذوب خود كرده است.
زمخشري مي نويسد چه بگويم درباره مردي علي(ع) كه دشمنانش فضيلت او را از روي حسد و طمع، كتمان مي كرده و پنهان نگاه مي داشتند و دوستانش از روي ترس و خوف مناقبش را اظهار نمي كردند و با اين حال دنياي علم و فضيلت در برابر آثار و ماثر اين مرد آسماني سر تعظيم و فروتني خم كرده و صفحات بسياري از تاريخ اسلام را به خود مشغول نموده است.
هدف او دعوت به اسلام، خدمت به رسول ا...(ص) و صداقت بي نظير بود. امام علي(ع) به نوبه خود در فراگيري آداب، فضيلت و آداب كلام گهربار پيامبر(ص) نقش برجسته اي دارد.
استاد محمدحسين بهجت تبريزي نيز به خاطر درك اهميت اين موضوع به وصف حيدر كرار مي پردازد، مضامين را به شكل منظوم در جاي خود استفاده مي كند تا با هنر و نبوغ خود در شناخت مولاي متقيان بكوشد، حديثي كه پيامبر اسلام(ص) به مسلمانان مي فرمايند: انا مدينة العلم و علي بابها، فمن اراداالعلم فليات الباب، براي همگي شناخته شده است، شهريار از مضامين حديث استفاده كرده و مي سرايد:
من علي شاه ولايت بدو عالم ثمرستم
شهر علمست رسول ا... و من باب و درستم
شهريار به خاطر سرودن اشعار تركي و منظومه هاي تركي آذربايجاني اش از تقدس و احترام خاصي در ميان آذربايجاني ها و ترك زبانان برخوردار است؛ به طوري كه اين آثار ارزشمند و والا و ملكوتي او، در زمان حيات خود شاعر، شهرت قابل قبول و آوازه اي بي مانند يافت. وي در وصف دين اسلام و بيان تقدس امام علي(ع) و شخصيت والاي وي به زبان مادري كه همانا كامل ترين و بهترين وسيله براي بيان حد ا علاي احساسات و اعتقادات است، مي سرايد:
هاي وئرين اللهاها، شيطاني قويون تك قالسين
توولانيب توولاماغين دا، بالا، اندازه سي وار
آلا هين شهري نبي دير، قاپيسي شاه ولي
دئشيك آختارما، بوشهرين بئله دروازه سي وار
ترجمه: به سمت خدا بگراييد و بگذاريد شيطان تنها بماند:
اي بچه گول زدن و گول خوردن هم اندازه اي دارد
شهر خدا نبي است و درب آن شاه ولي
دنبال روزنه نباش كه اين شهر، چنين دروازه بزرگي دارد
شهريار از زبان «حيدربابا» خطاب به بولود قاراچورلو (ب.ق.سهند، وفات ۱۳۵۸) شاعر بزرگ آذربايجان، درباره مشكلات اجتماعي ايران آن روزگار سخن مي گويد و نه تنها آرزوي نجات مردم ايران را دارد، بلكه براي ريشه كن كردن شر در جهان به فداكاري حضرت علي عليه السلام تكيه مي كند و مي كوشد قدرت معنوي خود را از مقام و نام اين اسطوره فضيلت كسب كند:
من علي اوغلويام آزاده لرين مردي، مرادي...
ترجمه: من فرزند علي هستم، مرد و مراد آزاده ها...به حق بايد گفت، پيامبر اسلام (ص) دو معجزه داشت، يكي معجزه آسماني كه قرآن است و با طراوت باران به دل ها فرو مي نشيند و به لطافت خود دل هاي مرده را حيات مي بخشد و پژمردگي را مي زدايد و آن ها را شكوفا و بارور مي سازد و ديگري معجزه انساني است. اين معجزه علي (ع) است كه نمونه عالي بشريت و بلكه انسان فوق بشر است. اين اسطوره فضيلت براي عموم مسلمانان عالم، بلكه براي همه انسان ها مايه افتخار است. زيرا بزرگترين مربي ها و لايق ترين معلم هاي جهان بشريت از مكتب و خاندان او ظاهر شده اند. كسي بر روي زمين پيدا نمي شود كه نام اسلام را شنيده باشد و علي (ع) را نشناسد و در پيشگاه عظمت علمي او خاضع و خاشع نگردد. او براي بسياري از انسان ها حيرت انگيز واقع شده و آن ها را به شيفتگي واداشته؛ به طوري كه آن ها به ناچار لب به وصف او گشوده اند، زيرا علي (ع) از ديدگاه آن ها مرد جهاني و بين المللي است.
اي جلوه جلال و جمال خدا، علي
و زهرچه جز خدا به جلالت جدا، علي
در تو جمالي از ابديت نموده اند
اي آبگينه ابديت نما، علي
فياض در فضيلت تو گفته (هل اتي)
لولاك در فتوت تو (لافتي) علي
باز آن يهود بسته در قلعه هاي قدس
بگشا به دست و پنجه خيبر گشا، علي
مرحب كشيده تيغ به لبنان و ارض قدس
گو برق ذوالفقار زند مرحبا علي
آن قتل عام زد به فلسطين كه شد بلند
فرياد وا محمد و غوغاي وا علي
ظلمات شد ميان تو و تشنگان حجاب
اي جام خضر و چشمه آب بقا علي
صوفي هم از صفاي تو برخورد قرن ها
گاهي صفي علي شد و گاهي صفا علي
شهريار خود را در علي شناسي تهيدست و فقير مي داند و راه رسيدن به علي را اخلاص در عمل و داشتن قلب سليم مي داند، وي درباره اقتباس و ترجمه از ديوان حضرت امير (ع) مي گويد:
به مهمانسراي كريم آمدم
تهيدست اخلاص و قلب سليم
كه گفتند زشت است بازاد راه
فرودآمدن در سراي كريم
نمونه هايي از ترجمه و اقتباس شهريار از ديوان حضرت امير(ع) كه نشان دهنده دستگيري شهريار و اعتقاد معنوي وي به شخصيتي است كه هرچند مدت ها بر آن گذشته است، اما همواره سودهاي بسياري از آن مي توان برد و هرگز نمي توان تمام ابعاد شخصيتي او را شناخت و هرگاه بخواهيم بنياد زندگي نيكو و سعادتمندي را بگذاريم، بايد به روش او رجوع كرده و دستور و نقشه را از او بگيريم.
مفاخره علي به فاطمه زهرا عليه الاسلام
همسري تاج سرستم كه بجانش بپرستم
كرم خاص خدايي كه بجانش بپرستم
بيعت اول اسلامم و ازجمله سرستم
شهسوار عرب و شاخص فتح و ظفرستم
آتش خرم كفر آفت هر شور و شرستم
شير شجعانم و شمشير قضا و قدرستم
با نبي متصل و وصله جان و جگرستم
درس احكام و سنن نقش سنين صغرستم
سلاح صبر
عقل را اسلحه در جنگ مصائب صبر است
او چه مكري كه معافي دهد از هر مكروه
چون فلزي كه مطلا كني از آب طلا
بشكر خنده هم اندود تواني اندوه
آگاهي آزاده كند تيغ زبان را به غلاف
بو كه از حرف ستيزنده نيايد بستوه
چه بسا لب به تبسم بگشايد چون خنجر
باوجودي كه غم انباشته دارد چون كوه
ما و جهان
تو پنداري كه ما چشم و دهانيم؟
جهانيم و ز چشم خود نهانيم
بچشم جان تماشا كن جهان را
جهان در ماست ني ما در جهانيم
آري امام علي (ع) شخصيتي است كه خيال، وهم و ذوق دنياي خاكي را به سوي خود متوجه ساخته و همواره عقول و قلوب ميليون ها آدمي را در قرن هاي متمادي و نسل هاي متوالي مسخر و مجذوب خود كرده است، اين همان علي است كه جاذبه عظمت و بزرگي شخصيتش همه دانشمندان دين در قرن هاي مختلف را به دوستي و محبت خود جذب كرده تا به مقتدا بودن او اذعان و اعتراف كنند و به ناچار در پيشگاه آن حضرت سر تعظيم فرود آورند.
آن طور كه از آثار منظوم استاد محمدحسين شهريار برمي آيد، او سعي داشته تا راه زندگي را از حضرت علي (ع) بياموزد. او چنان محو علي (ع) شده كه در اكثر سروده هاي خود به ذكر مثال ها و اشاره هايي در انواع قالب هاي ادبي ازجمله تشبيه و استعاره به اين مقام والاي انساني داشته است، با هم نمونه هايي از اين اشعار را مي خوانيم:
يا علي
مستمندم بسته زنجير و زندان يا علي
دست گير اي دستگير مستمندان يا علي
بندي زندان روباهانم اي شير خدا
مي جوم زنجير زندان را به دندان يا علي
آهن تفتيده ام كز كوره آرندم برون
تا بسانيدم ميان پتك و سندان يا علي
دوستان گريان به گورستان و پيش چشمشان
دشمنان چون استخوان كله خندان يا علي
من نه ايوبم ولي صبرم به محنت بيش از اوست
من نه يوسف ليك زندانم دو چندان يا علي
دردمندي روسياهم با شفاعت مستحق
اي درت دارالشفاي دردمندان يا علي
شب و علي
علي آن شير خدا شاه عرب
الفتي داشته با اين دل شب
شب ز اسرار علي آگاه است
دل شب محرم سرالله است
شب علي ديد و به نزديكي ديد
گرچه او نيز به تاريكي ديد
شب شنفته است مناجات علي
جوشش چشمه عشق ازلي
شاه را ديده به نوشيني خواب
روي بر سينه ديوار خراب
قلعه باني كه به قصر افلاك
سر دهد ناله زنداني خاك
اشكباري كه چو شمع بيزار
مي فشارد زر و مي گريد زار
دردمندي كه چو لب بگشايد
در و ديوار به زنهار آيد
كلماتي چون در، آويزه گوش
مسجد كوفه هنوزش مدهوش
فجر تا سينه آفاق شكافت
چشم بيدار علي خفته نيافت
روزه داري كه به مهر اسحار
بشكند نان جوين افطار
ناشناسي كه به تاريكي شب
مي برد شام يتيمان عرب
تا نشد پردگي آن سر جلي
نشد افشا كه علي بود علي...
منابع:۱ _ علي (ع)، آ ئينه حق نما، تاليف و گردآوري: سيد ابراهيم الحسيني السعيدي، تبريز، احرار، پاييز ۷۲
۲ _ شعور مذهبي، مردمي و ملي در شهريار، دكتر حسين محمدزاده صديق، متن سخنراني ايشان در كنگره شهريارشناسي زنجان، لب هاي يخ بسته، ائلشن، ۱۳۸۲
۳ _ مدح ذكاوت حضرت علي (ع) در آثار استاد شهريار، امام وئردي حميد اوف، لب هاي يخ بسته، گردآوري: خاطره رضيان ائلشن، ۱۳۸۲
۴ _ ديوان استاد محمد حسين شهريار، انتشارات زرين و نگاه، چاپ سوم، تابستان ۱۳۷۴.
همان طور كه از كلام گرانقدر رسول گرامي اسلام(ص) برداشت مي شود، فضايل و صفات مولاي متقيان علي بن ابيطالب به قدري گسترده است كه بشر در بازگو كردن آن عاجز مانده است و همين سبب شده تا شهريار، همانند تمامي شعراي ايراني و آذربايجاني از خطه سرسبز تبريز شيفته و حيران رازگشاي عالم هستي شده و بسرايد: نه خدا توانمش خواند نه بشر توانمش گفت متحريم چه نامم، شه ملك لا فتي را ذكاوت حضرت علي (ع) كه به بلندترين مقام در خداشناسي بشر دست يافت و در راه نشر دين اسلام خدمات بي نظيري داشت، بيان رشادت هاي او و تصويري تازه از خواسته هايش كه در دل ها و افكار ظاهر شده، در طول تاريخ ادبيات آذربايجان انعكاس يافته و سبب شده است شاعران و ادباي آذربايجان، آثار نغز بسياري را در وصف دلاوري ها علي (ع)، شخصيت علمي و اخلاقي اش بيافرينند و با مدح و ستايش حضرت، تمام خلاقيت و هنر خود را به نمايش بگذارند. نسيمي، فضولي سيدعظيم شيرواني، راجي و... هستند كه همراه با شاعر ملي ايران، سيدمحمد حسين شهريار علاقه به علي را نمايان ساختند.
علي (ع) نابغه كبير انسانيت و قهرمان جهان فضيلت، همان مردي است كه در سراسر طومار زندگي پرفراز و نشيبش، نقطه اي سياه و ذره اي انحراف ديده نشد و در آسمان روح بزرگش لكه اي ابر خود خواهي مشاهده نشد، شاهباز بلند پرواز روحش هيچگاه در فضاي پست نفسانيت و خودخواهي ميل به پرواز نداشت و چه زيبا شهريار در وصف فرزند ابي طالب سرود:
علي اي هماي رحمت، توچه آيتي، خدا را
كه به ما سوا فكندي همه سايه هما را
دل اگر خداشناسي همه در رخ علي بين
به علي شناختم من به خدا قسم خدا را
به خدا كه در دو عالم اثر از فنا نماند
چو علي گرفته باشد سر چشمه بقا را
مدح محاسن حضرت علي (ع) در اشعار شهريار به كرات به چشم مي خورد. او در اشعاري كه در سبك هاي گوناگون سروده، همواره از قدرت سحر آميز كلام بهره جسته است و از طريق مدح عصمت، علم، فضيلت، رشادت، سخاوت و معجزه اميرالمومنين با به نظم درآوردن حكايت هاي مربوط به وي، كلام نغز و نصيحت آن حضرت را در عناصر شعر خود انتخاب كرده و با اقتباس نمونه هاي بسياري از نظر هاي درافشان، آن ها را به زبان شعري درآورده است.
او با ارائه ويژگي هاي حضرت علي(ع) با بهترين كيفيت در اشعارش، به مضمون اصلي كلام الهي تكيه كرده و مصاديقي از قرآن كريم آورده است. استاد شهريار در وصف سخاوت حضرت علي(ع) درباره بخشيدن انگشتري خود به فقيري چنين گفته است:
برو اي گداي مسكين در خانه علي زن
كه نگين پادشاهي دهد از كرم گدا را
كه همان تصوير اين شخصيت الهي در آيه ۵۵ سوره المائده است كه فرمود:
ولي امر و ياور شما رسول خدا و مومناني هستند كه نماز بپا داشته و فقيران را در حال ركوع زكات مي دهند كه به اتفاق نظر مفسران عامه و خاصه مراد از اين آيه، حضرت علي(ع) است.
در آيه ذيل مفسران درباره حضرت علي و خانواده نمونه او بيان بر حقي دارند:
و يطعمون الطعام علي حبه مسكينا و يتيما و اسيرا «الدهر، ۸:»
و هم به دوستي (خدا) به فقير و اسير و طفل يتيم طعام مي دهند (به روايت عامه و خاصه، اين آيه در مورد اعطاي غذاي افطار سه شب متوالي از طرف علي، فاطمه، حسن، حسين و فضه به فقرا نازل شده است).
اين تعليم كه در اسلام به عنوان برترين ويژگي اخلاقي ياد شده است، دستمايه شعر شهريار مي شود:
شيرزادان علي شام ندارند امشب
تا يتيم اين عمه بي شام نخسبد به گليم
شام خود كسي نتواند به فقيران دادن
زهي آن مكتب اسلام كه اينش تعليم
شاعر شهير در جاي ديگر، اين ايده را اين گونه بيان مي كند:
فياض در فضيلت تو گفته «هلي اتي»
لولاك در فتوت تو لافتي، علي
حضرت علي (ع) به خاطر قهرماني هاي بي نظير در راه اسلام و برافراشتن پرچم توحيد، به ثواب هر دو جهان دست يافته است، در ادبيات تفسير مصداق هاي اين تفكر در سوره هاي الدهر، انسان و مريم آورده شده است.
در مصراع:
علي اي صاحب شمشير و لواي توحيد
اي به اسلام تو ايمان دو عالم تسليم
استاد شهريار در اشعار خود از مضامين سوره هاي فوق تأثير پذيرفته است. همچنان كه طبقات عميق منابع علمي مقدس حضرت علي(ع) را شگفت زده نموده است، نظر شاعر ملي ايران به ستايش اراده و قدرت پروردگار عالم جلب مي شود. در يكي از شعرهايش اين باور چنين نشان داده مي شود:
برو حاجت كه داري از خداخواه
كه مطلب زير يك كاف است و يك نون
آخر شان خداوند چنين است كه با:
انما امره اذا اراده شيئا ان يقول له كن فيكون (ياسين _ ۸۲)
شاعر گاه با تكيه بر كلام و يا عباراتي از قرآن كريم در بندهاي مربوط به حضرت علي(ع)، ابيات عبرت آميزي مي سرايد، از اين نظر هل اتي (الانسان)، لكن قوم هاد (رعد)، خلق عظيم و الفاظ ديگر. همچنين من كنت، مولاه لافتي الا علي لا سيف الا ذوالفقار... و عبارت پرمعناي سبع مثاني، مضمون و مفهوم اشعار شهريار را دوچندان مي سازد.
دكتر حسين محمدزاده در سخنراني كه در آذر ماه ۱۳۷۷ و در كنگره شهريارشناسي در شهر زنجان درباره شعور مذهبي، مردمي و ملي شهريار ايراد كرد، مي گويد: «نخستين ويژگي خلاقيت ادبي شهريار كه بايد در «شهريارشناسي»مورد توجه واقع شود، «شعور مذهبي» اوست. شعور به حقيقتي مي گوييم كه مكشوف انسان واقع شود و عبارت است از ادراك بدون اثبات مجموعه احوالي كه انسان به آن ها آگاهي يابد، هم از اين روست كه من به جاي بينش مذهبي و يا ديدگاه مذهبي و مانند آن، شعور مذهبي به كار مي برم. اين شعور در سرتاسر آفرينش شعري شهريار سايه انداخته است و سرتاسر ديوان او را تبديل به مناجاتي صافي ضميرانه كرده است كه با تظاهر به تدوين و يا اقدام به شعر مذهبي سرودن فاصله دارد. فقط اصطلاحاتي نظير: هماي رحمت، سحاب رحمت، سايه هما، چشم بقا، ماسوا، شه ملك لافتي و نظائر آن را نمي توان دليل خدامحوري و دين مداري شهريار دانست، چرا كه اين راه عقل است و شهريار در تعارض عقل و عشق، عشق را برگزيده و اسير آن شده است و اين باور مذهبي عاشقانه اي است كه او را پس از انقلاب اسلامي ستايشگر پيشتازان انقلاب مي كند، به گونه كه فرجامين دهه حياتش به تمامي، وقف انقلاب مي شود و البته به گفته خود، اين رفتار و حركتش دگرگونه نمي نمايد:
شهريارا دگران گو كه دگرگونه نمايند،
من هر آن گونه كه بودم به همان گونه نمودم
چه نيازي به تفكر كه ز سرچشمه الهام
همه شهد است كه از غيب تراود به شهودم
سالم افزود و شر و شور و شعور همه را كاست،
از همه كاستم اما با غم عشق فزودم
و دهها قصيده و قطعه ديگر همه حكايت از دلبستگي عميق وي به اين عشق عارفانه و شعور مذهبي دارد. و همين شعور است كه او را روزگاري وادار مي كرد بگويد كه:
شيخ، خود قلابي و دين را تمسخر مي كند
وين تمسخر مايه تفريح رندان يا علي
تا سخن گفتم به حق، حق حياتم خود نماند
وين سزاي هر سخنگوي سخندان يا علي
يعني قصد اولي در شهريار، رضاي خدا و تقرب به ذات اوست تا چون يوسف صديق مخلص شود كه در اين جاذبه هاي غيرالهي كمترين تأثير سوئي بر جسم و جان او نمي گذارند. چرا كه بر سر پيمان با معشوق است كه مي پرسد:
الم اعهد اليكم يا بني آدم آن لا تعبد الشيطان انه لكن عدو مبين.
شعور مذهبي در شهريار او را وامي دارد كه انسان را پرتوي از كمال مطلق خداوند بداند و خود را به صفات الهي متصف كند و به قول لاهيجي در مفاتيح الاعجاز في شرح گلشن راز «نسخه و آئينه تمام نماي كليه اسماء و صفات الهي »گردد و يا به ديگر سخن موجودي «خداگونه» شود.
علي(ع) از نخستين روزي كه به دعوت پيامبر اسلام(ص) لبيك گفت، خود را وقف رفاه و سعادت اجتماع نمود و در اين راه با شمشير مرگ بارش خرطوم متبكران را قطع كرد.
تاريخ بشري جز پنجه فرزند ابيطالب از دست و پنجه كسي سراغ ندارد كه قريب به پنجاه سال قبضه شمشير بفشارد و قطره خوني به ناحق نريزد.
آري علي(ع) با اينكه خون تبهكاران، از دم شمشير برانش مي چكيد و شمشير او در جنگ هاي خانمانسوز، در صف اول برق مي زدو در حوادث مختلف كه اغلب روح انتقام جويي، انسانيت را از انسان سلب مي كند، هرگز قدمي از حق فراتر نگذاشت و قطره خوني به ناحق نريخت و اين در واقع بزرگترين هنر و فضيلت اوست، او بود كه در طي آخرين دقايق زندگي خود، دادن غذا به قاتل را فراموش نكرد و به دختر و پسرش با تأكيد سفارش فرمود از اين غذا به او هم بدهند.
او صاحب شخصيتي بود كه خيال، وهم، عقل و ذوق اهل دنياي خاكي را به خود متوجه ساخته و همواره عقول و قلوب ميليون ها آدمي را در قرن هاي متمادي و نسل هاي متوالي مسخر و مجذوب خود كرده است.
زمخشري مي نويسد چه بگويم درباره مردي علي(ع) كه دشمنانش فضيلت او را از روي حسد و طمع، كتمان مي كرده و پنهان نگاه مي داشتند و دوستانش از روي ترس و خوف مناقبش را اظهار نمي كردند و با اين حال دنياي علم و فضيلت در برابر آثار و ماثر اين مرد آسماني سر تعظيم و فروتني خم كرده و صفحات بسياري از تاريخ اسلام را به خود مشغول نموده است.
هدف او دعوت به اسلام، خدمت به رسول ا...(ص) و صداقت بي نظير بود. امام علي(ع) به نوبه خود در فراگيري آداب، فضيلت و آداب كلام گهربار پيامبر(ص) نقش برجسته اي دارد.
استاد محمدحسين بهجت تبريزي نيز به خاطر درك اهميت اين موضوع به وصف حيدر كرار مي پردازد، مضامين را به شكل منظوم در جاي خود استفاده مي كند تا با هنر و نبوغ خود در شناخت مولاي متقيان بكوشد، حديثي كه پيامبر اسلام(ص) به مسلمانان مي فرمايند: انا مدينة العلم و علي بابها، فمن اراداالعلم فليات الباب، براي همگي شناخته شده است، شهريار از مضامين حديث استفاده كرده و مي سرايد:
من علي شاه ولايت بدو عالم ثمرستم
شهر علمست رسول ا... و من باب و درستم
شهريار به خاطر سرودن اشعار تركي و منظومه هاي تركي آذربايجاني اش از تقدس و احترام خاصي در ميان آذربايجاني ها و ترك زبانان برخوردار است؛ به طوري كه اين آثار ارزشمند و والا و ملكوتي او، در زمان حيات خود شاعر، شهرت قابل قبول و آوازه اي بي مانند يافت. وي در وصف دين اسلام و بيان تقدس امام علي(ع) و شخصيت والاي وي به زبان مادري كه همانا كامل ترين و بهترين وسيله براي بيان حد ا علاي احساسات و اعتقادات است، مي سرايد:
هاي وئرين اللهاها، شيطاني قويون تك قالسين
توولانيب توولاماغين دا، بالا، اندازه سي وار
آلا هين شهري نبي دير، قاپيسي شاه ولي
دئشيك آختارما، بوشهرين بئله دروازه سي وار
ترجمه: به سمت خدا بگراييد و بگذاريد شيطان تنها بماند:
اي بچه گول زدن و گول خوردن هم اندازه اي دارد
شهر خدا نبي است و درب آن شاه ولي
دنبال روزنه نباش كه اين شهر، چنين دروازه بزرگي دارد
شهريار از زبان «حيدربابا» خطاب به بولود قاراچورلو (ب.ق.سهند، وفات ۱۳۵۸) شاعر بزرگ آذربايجان، درباره مشكلات اجتماعي ايران آن روزگار سخن مي گويد و نه تنها آرزوي نجات مردم ايران را دارد، بلكه براي ريشه كن كردن شر در جهان به فداكاري حضرت علي عليه السلام تكيه مي كند و مي كوشد قدرت معنوي خود را از مقام و نام اين اسطوره فضيلت كسب كند:
من علي اوغلويام آزاده لرين مردي، مرادي...
ترجمه: من فرزند علي هستم، مرد و مراد آزاده ها...به حق بايد گفت، پيامبر اسلام (ص) دو معجزه داشت، يكي معجزه آسماني كه قرآن است و با طراوت باران به دل ها فرو مي نشيند و به لطافت خود دل هاي مرده را حيات مي بخشد و پژمردگي را مي زدايد و آن ها را شكوفا و بارور مي سازد و ديگري معجزه انساني است. اين معجزه علي (ع) است كه نمونه عالي بشريت و بلكه انسان فوق بشر است. اين اسطوره فضيلت براي عموم مسلمانان عالم، بلكه براي همه انسان ها مايه افتخار است. زيرا بزرگترين مربي ها و لايق ترين معلم هاي جهان بشريت از مكتب و خاندان او ظاهر شده اند. كسي بر روي زمين پيدا نمي شود كه نام اسلام را شنيده باشد و علي (ع) را نشناسد و در پيشگاه عظمت علمي او خاضع و خاشع نگردد. او براي بسياري از انسان ها حيرت انگيز واقع شده و آن ها را به شيفتگي واداشته؛ به طوري كه آن ها به ناچار لب به وصف او گشوده اند، زيرا علي (ع) از ديدگاه آن ها مرد جهاني و بين المللي است.
اي جلوه جلال و جمال خدا، علي
و زهرچه جز خدا به جلالت جدا، علي
در تو جمالي از ابديت نموده اند
اي آبگينه ابديت نما، علي
فياض در فضيلت تو گفته (هل اتي)
لولاك در فتوت تو (لافتي) علي
باز آن يهود بسته در قلعه هاي قدس
بگشا به دست و پنجه خيبر گشا، علي
مرحب كشيده تيغ به لبنان و ارض قدس
گو برق ذوالفقار زند مرحبا علي
آن قتل عام زد به فلسطين كه شد بلند
فرياد وا محمد و غوغاي وا علي
ظلمات شد ميان تو و تشنگان حجاب
اي جام خضر و چشمه آب بقا علي
صوفي هم از صفاي تو برخورد قرن ها
گاهي صفي علي شد و گاهي صفا علي
شهريار خود را در علي شناسي تهيدست و فقير مي داند و راه رسيدن به علي را اخلاص در عمل و داشتن قلب سليم مي داند، وي درباره اقتباس و ترجمه از ديوان حضرت امير (ع) مي گويد:
به مهمانسراي كريم آمدم
تهيدست اخلاص و قلب سليم
كه گفتند زشت است بازاد راه
فرودآمدن در سراي كريم
نمونه هايي از ترجمه و اقتباس شهريار از ديوان حضرت امير(ع) كه نشان دهنده دستگيري شهريار و اعتقاد معنوي وي به شخصيتي است كه هرچند مدت ها بر آن گذشته است، اما همواره سودهاي بسياري از آن مي توان برد و هرگز نمي توان تمام ابعاد شخصيتي او را شناخت و هرگاه بخواهيم بنياد زندگي نيكو و سعادتمندي را بگذاريم، بايد به روش او رجوع كرده و دستور و نقشه را از او بگيريم.
مفاخره علي به فاطمه زهرا عليه الاسلام
همسري تاج سرستم كه بجانش بپرستم
كرم خاص خدايي كه بجانش بپرستم
بيعت اول اسلامم و ازجمله سرستم
شهسوار عرب و شاخص فتح و ظفرستم
آتش خرم كفر آفت هر شور و شرستم
شير شجعانم و شمشير قضا و قدرستم
با نبي متصل و وصله جان و جگرستم
درس احكام و سنن نقش سنين صغرستم
سلاح صبر
عقل را اسلحه در جنگ مصائب صبر است
او چه مكري كه معافي دهد از هر مكروه
چون فلزي كه مطلا كني از آب طلا
بشكر خنده هم اندود تواني اندوه
آگاهي آزاده كند تيغ زبان را به غلاف
بو كه از حرف ستيزنده نيايد بستوه
چه بسا لب به تبسم بگشايد چون خنجر
باوجودي كه غم انباشته دارد چون كوه
ما و جهان
تو پنداري كه ما چشم و دهانيم؟
جهانيم و ز چشم خود نهانيم
بچشم جان تماشا كن جهان را
جهان در ماست ني ما در جهانيم
آري امام علي (ع) شخصيتي است كه خيال، وهم و ذوق دنياي خاكي را به سوي خود متوجه ساخته و همواره عقول و قلوب ميليون ها آدمي را در قرن هاي متمادي و نسل هاي متوالي مسخر و مجذوب خود كرده است، اين همان علي است كه جاذبه عظمت و بزرگي شخصيتش همه دانشمندان دين در قرن هاي مختلف را به دوستي و محبت خود جذب كرده تا به مقتدا بودن او اذعان و اعتراف كنند و به ناچار در پيشگاه آن حضرت سر تعظيم فرود آورند.
آن طور كه از آثار منظوم استاد محمدحسين شهريار برمي آيد، او سعي داشته تا راه زندگي را از حضرت علي (ع) بياموزد. او چنان محو علي (ع) شده كه در اكثر سروده هاي خود به ذكر مثال ها و اشاره هايي در انواع قالب هاي ادبي ازجمله تشبيه و استعاره به اين مقام والاي انساني داشته است، با هم نمونه هايي از اين اشعار را مي خوانيم:
يا علي
مستمندم بسته زنجير و زندان يا علي
دست گير اي دستگير مستمندان يا علي
بندي زندان روباهانم اي شير خدا
مي جوم زنجير زندان را به دندان يا علي
آهن تفتيده ام كز كوره آرندم برون
تا بسانيدم ميان پتك و سندان يا علي
دوستان گريان به گورستان و پيش چشمشان
دشمنان چون استخوان كله خندان يا علي
من نه ايوبم ولي صبرم به محنت بيش از اوست
من نه يوسف ليك زندانم دو چندان يا علي
دردمندي روسياهم با شفاعت مستحق
اي درت دارالشفاي دردمندان يا علي
شب و علي
علي آن شير خدا شاه عرب
الفتي داشته با اين دل شب
شب ز اسرار علي آگاه است
دل شب محرم سرالله است
شب علي ديد و به نزديكي ديد
گرچه او نيز به تاريكي ديد
شب شنفته است مناجات علي
جوشش چشمه عشق ازلي
شاه را ديده به نوشيني خواب
روي بر سينه ديوار خراب
قلعه باني كه به قصر افلاك
سر دهد ناله زنداني خاك
اشكباري كه چو شمع بيزار
مي فشارد زر و مي گريد زار
دردمندي كه چو لب بگشايد
در و ديوار به زنهار آيد
كلماتي چون در، آويزه گوش
مسجد كوفه هنوزش مدهوش
فجر تا سينه آفاق شكافت
چشم بيدار علي خفته نيافت
روزه داري كه به مهر اسحار
بشكند نان جوين افطار
ناشناسي كه به تاريكي شب
مي برد شام يتيمان عرب
تا نشد پردگي آن سر جلي
نشد افشا كه علي بود علي...
منابع:۱ _ علي (ع)، آ ئينه حق نما، تاليف و گردآوري: سيد ابراهيم الحسيني السعيدي، تبريز، احرار، پاييز ۷۲
۲ _ شعور مذهبي، مردمي و ملي در شهريار، دكتر حسين محمدزاده صديق، متن سخنراني ايشان در كنگره شهريارشناسي زنجان، لب هاي يخ بسته، ائلشن، ۱۳۸۲
۳ _ مدح ذكاوت حضرت علي (ع) در آثار استاد شهريار، امام وئردي حميد اوف، لب هاي يخ بسته، گردآوري: خاطره رضيان ائلشن، ۱۳۸۲
۴ _ ديوان استاد محمد حسين شهريار، انتشارات زرين و نگاه، چاپ سوم، تابستان ۱۳۷۴.
[edit]
SOLAWAT
No comments:
Post a Comment